Một số loại vi khuẩn sống ký sinh trong đại tràng có thể phân giải một số liên kết hóa học trong chất xơ mà các men tiêu hóa không phân giải được. Những người ăn nhiều chất xơ thường có đường ruột rất khỏe với rất nhiều loại vi khuẩn này bên trong. Các nhà nghiên cứu cho rằng chính hoạt động của vi khuẩn đường ruột đã tạo ra môi trường axit trong đường ruột, làm giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng - căn bệnh ngày càng phổ biến trong những năm gần đây.
Hệ vi sinh vật đường ruột chứa hàng chục nghìn tỷ vi sinh vật, bao gồm ít nhất 1000 loài vi khuẩn khác nhau được biết đến với hơn 3 triệu gen (gấp 150 lần so với gen người). Ở trạng thái cơ thể khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột tồn tại bao gồm cả các vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn 85%) và các vi khuẩn gây bệnh (15%), đây là một tỷ lệ giúp giữ cân bằng sinh học.
Các lợi khuẩn như Lactobacilli, Bifidobacteria, Bacillus clausii,... mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người: Giúp cơ thể tiêu hóa một số loại thực phẩm mà dạ dày và ruột non không thể tiêu hóa được. Giúp sản xuất một số vitamin (B và K). Giúp chúng ta chống lại sự xâm lược từ các vi sinh vật khác, duy trì sự toàn vẹn của niêm mạc ruột.
Một số loại vi khuẩn đường ruột gây bệnh cho con người như: Shigella gây bệnh lỵ trực khuẩn và viêm ruột tiêu chảy. Salmonella gây bệnh thương hàn. Salmonella typhi là tác nhân bệnh thương hàn ở người. E. coli là vi khuẩn sống cộng sinh, chiếm 80% vi khuẩn ở ruột, thường gây bệnh cơ hội khi sức đề kháng của cơ thể giảm sút, gây viêm dạ dày ruột, gây nhiễm khuẩn mủ vết thương,...
Đường tiêu hóa của chúng ta chứa một hệ vi sinh phức tạp, tạo ra tính ổn định và khả năng đề kháng của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh. Hệ vi khuẩn đường ruột ở mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào yếu tố di truyền và môi trường. Một hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và cân bằng là chìa khóa để đảm bảo hoạt động tiêu hóa thuận lợi.
Nhằm đảm bảo ăn đủ cả hai loại chất xơ hòa tan và không hòa tan, chúng ta nên ăn đa dạng nhiều loại trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
Nếu muốn gia tăng lượng chất xơ ăn vào thì hãy thực hiện từ từ để hệ tiêu hóa có thời gian thích ứng. Khi ăn nhiều chất xơ, chúng ta nên uống nhiều nước vì chất xơ hấp thụ rất nhiều nước.
Về cơ bản, bữa ăn truyền thống Việt Nam thường đa dạng các loại thực phẩm, nhiều rau nên đã tương đối nhiều chất xơ. Tuy nhiên, thói quen sử dụng và chế biến thực phẩm đã có nhiều thay đổi theo nhịp sống hiện đại. Sau đây là những mẹo nhỏ giúp tăng cường bổ sung thêm chất xơ:
- Ăn nhiều trái cây, với cả vỏ lẫn hạt - nếu có thể.
- Lựa chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt, giàu chất xơ.
- Bày thêm một đĩa rau trộn nhiều màu sắc trên mâm cơm, giúp các món ăn giàu dinh dưỡng bớt ngán và lại nhiều chất xơ.
- Ăn trái cây, các loại đậu hạt cho bữa phụ thay vì dùng bánh quy, snack,…
